คำถามนี้เจาะลึกถึงประเด็นทางปรัชญาและหลักปฏิบัติที่สำคัญยิ่งระหว่างสองเส้นทางหลักในพุทธศาสนา บทความนี้จะวิเคราะห์ความแตกต่างทางเป้าหมาย หลักการ และความเป็นไปได้ในการบรรลุ “นิพพาน” ในความหมายของเถรวาท ผ่านการปฏิบัติแบบตันตระ เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจได้อย่างชัดเจนและเป็นระบบ
การเปลี่ยนจากพุทธศาสนาเถรวาทไปสู่การปฏิบัติแบบตันตระ (โดยเฉพาะสายวามาจารหรือพิธีกรรมทางเพศ) เป็นการเปลี่ยนชุดความคิดและกลยุทธ์ทางจิตวิญญาณอย่างสิ้นเชิง การเปรียบเทียบว่าการปฏิบัติแบบตันตระจะสามารถนำไปสู่ “นิพพาน” ตามความหมายของเถรวาทได้หรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับการตีความคำว่า “นิพพาน” ของแต่ละฝ่าย
1. นิพพานในบริบทของพุทธศาสนาเถรวาท: การดับตัณหาอย่างสิ้นเชิง
พุทธศาสนาเถรวาทถือว่า นิพพาน (Nibbana) คือการดับเพลิงแห่งกิเลสทั้งปวงอย่างสิ้นเชิง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ตัณหา (Craving) และ อุปาทาน (Attachment)
- วิธีการ: ต้องใช้ อริยมรรคมีองค์ 8 โดยเน้นการรักษา ศีล (Morality) อันเป็นรากฐานที่มั่นคงที่สุด พรหมจรรย์ (การเว้นจากกิจกรรมทางเพศ) ถือเป็นปัจจัยสำคัญสำหรับภิกษุและภิกษุณี
- นิยามการหลุดพ้น: นิพพานคือ วิมุตติ (Freedom) จากทุกข์ การไม่กลับมาเกิดอีก (สังสารวัฏ) ซึ่งเป็นสภาวะที่ไร้ซึ่งความยึดมั่นถือมั่นต่อสิ่งใด ๆ แม้กระทั่งความสุขหรือพลังงานที่เกิดจากการปฏิบัติ
- ข้อสรุปต่อกามราคะ: กามราคะ (ตัณหา) จัดเป็นอุปสรรคสำคัญที่ทำให้จิตใจหมกมุ่น ยึดติดในโลกียสุข และเป็นการ เสริมสร้าง วัฏจักรของการเกิดใหม่ (ภพ) ดังนั้น การใช้กิเลส เพื่อให้ได้มาซึ่งความสุขหรือพลังงานจึงเป็นแนวทางที่สวนทางกับเป้าหมายการดับกิเลสโดยตรง
2. เป้าหมายการหลุดพ้นในบริบทของตันตระ: การเปลี่ยนพลังงาน
ตันตระมีเป้าหมายสูงสุดคือ โมกษะ (Moksha) หรือ มหาอุตตริ (Mahamudra) ซึ่งเป็นสภาวะการตื่นรู้ขั้นสูงสุดที่คล้ายคลึงกับนิพพาน แต่มีวิธีการที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง โดยมองว่าพลังงานทางเพศคือ ศักติ (Shakti) ซึ่งเป็นพลังงานบริสุทธิ์ของจักรวาล
- วิธีการ: ตันตระเน้นการ เปลี่ยนรูป (Transmutation) และการ ควบคุม พลังงานกิเลสให้เป็นพลังงานจิตวิญญาณ โดยไม่หลีกหนี แต่ เผชิญหน้า กับกิเลสด้วยสติสัมปชัญญะที่สมบูรณ์
- เป้าหมายต่อกามราคะ: ผู้ปฏิบัติจะต้องใช้ กามราคะ (หรือพลังงานทางเพศ) เป็น เชื้อเพลิง ในการปลุก กุณฑลินี และยกระดับพลังงานสู่จักระที่สูงขึ้น การร่วมเพศจึงเป็นเพียง เทคนิค (Upaya) อันเป็นทักษะที่ใช้พลังงานดิบของชีวิตเพื่อทะลวงสู่ความจริง
- ความแตกต่างของผลลัพธ์: หากปฏิบัติสำเร็จ ตันตระเชื่อว่าจะนำไปสู่การหลุดพ้นจากวัฏสงสารและเข้าถึงความว่างเปล่า (Sunyata) พร้อมกับความปีติสุขมหาศาล (Bliss) ซึ่งเป็นสภาวะที่ปรากฏร่วมกัน (Union)
3. ข้อสรุปเชิงเปรียบเทียบ: ความเป็นไปได้ในการบรรลุ “นิพพานแบบเถรวาท”
คำตอบคือ การปฏิบัติแบบตันตระที่ใช้ Sex Rite นั้น ไม่สามารถนำไปสู่ “นิพพานแบบเถรวาท” ได้โดยตรง ด้วยเหตุผลหลักสองประการ:
3.1 ความแตกต่างของรากฐาน (Principles)
เส้นทางของเถรวาทคือ การละ (Abandonment) ซึ่งมองว่าการ ใช้ กามราคะคือการ สร้างภพ (Bhava) หรือเหตุแห่งการเกิดใหม่ เพราะยังมีความยินดีในความรู้สึก แม้จะเป็นความยินดีเชิงพลังงานก็ตาม
3.2 ความเสี่ยงของภพภูมิ (Rebirth Risk)
ตามคติเถรวาท การใช้กิเลสอย่างกามราคะและสภาวะปีติสุขที่เกิดจากการกระตุ้นพลังงานอย่างรุนแรง (แม้จะผ่านพิธีกรรมทางจิตวิญญาณ) นั้น จัดเป็น ฌานที่มีกิเลสแฝง หรือยังเป็น โลกียฌาน หากจิตยังมีความยึดติดอยู่กับความสุขหรือพลังงานนั้น ๆ ผู้ปฏิบัติอาจมีความเสี่ยงที่จะไปเกิดใน ภพภูมิที่หลงผิด (Misguided Realms) เช่น พรหมที่มีความสุขมาก ๆ แต่ยังไม่พ้นจากสังสารวัฏ หรือภพภูมิที่ยังคงวนเวียนอยู่กับความยินดีในกาม แต่ไม่ใช่การบรรลุ อสังขตธรรม (สิ่งที่ไม่ถูกปรุงแต่ง) อย่างแท้จริง
ดังนั้น:
- ผู้ที่เปลี่ยนไปนับถือลัทธิตันตระจะบรรลุ เป้าหมายของตันตระ (Mahamudra/Moksha) หากฝึกฝนอย่างถูกต้องตามคำแนะนำของครูอาจารย์
- แต่จะไม่ถือว่าบรรลุ นิพพานแบบเถรวาท (การดับตัณหาอย่างสิ้นเชิง) เพราะวิธีการของตันตระยังคงใช้ พลังงานของตัณหา เป็นเครื่องมือ ซึ่งเป็นสิ่งที่เถรวาทถือว่าต้องละทิ้งให้สิ้นเชิง
ท้ายที่สุดแล้ว ทั้งสองเส้นทางต่างเชื่อว่าตนเองนำไปสู่ความหลุดพ้น แต่ใช้กลยุทธ์ที่ตรงข้ามกัน: เถรวาทเลือกเส้นทางtantrที่ปลอดภัยและตรงไปตรงมาด้วยการละทิ้ง ส่วน ตันตระเลือกเส้นทางที่เสี่ยงและรวดเร็วด้วยการเผชิญหน้าและแปรสภาพพลังงาน